Gemeenten staan elke dag aan de lat voor grote maatschappelijke opgaven. Ze zijn doorgaans van grote betekenis voor de leefwereld van mensen, hun inwoners. Het bieden van brede ondersteuning op vijf leefgebieden aan gedupeerden van de toeslagenaffaire is zo’n grote maatschappelijke opgave. Succesvol invulling geven aan die taak is van cruciaal belang voor de levens van tienduizenden gedupeerden van de toeslagenaffaire. De urgentie is groot. Veel gedupeerden wachten nog steeds op financieel herstel en ondersteuning (vanuit gemeenten) om een nieuwe start te kunnen maken. Dat geldt ook voor kinderen van gedupeerde ouders, bijvoorbeeld met betrekking tot het schuldhulpaanbod.
Aan de andere kant is er het gevoel van een toenemend aantal gemeenten dat de brede ondersteuning vervanging is geworden van financieel herstel – doordat de zo benodigde versnelling in de hersteloperatie lang uitbleef. Er is een gevoel van falen bij ambtenaren. En gemeenten en ouders komen soms zelfs tegenover elkaar te staan.
Met het wetsvoorstel ‘aanpassing termijnen en nabestaanderegeling hersteloperatie toeslagen’ wordt voorzien in de behoefte aan meer duidelijkheid voor gemeenten. De Oudercommissie snapt het belang, omdat niemand erbij gebaat is als gemeenten afhaken. Tegelijkertijd signaleert de Oudercommissie grote zorgen bij ouders. Bijvoorbeeld dat deze aanpassing geïnterpreteerd zou kunnen worden als vroegtijdig afbouwen van de zo benodigde ondersteuning aan ouders. Dat gemeenten onvoldoende op de hoogte zullen zijn dat dit niet betekent dat de brede ondersteuning als zodanig in tijd gelimiteerd wordt. Met als consequentie dat – vaak zwaar gedupeerde – ouders nul op het rekest krijgen als ze bij gemeenten aankloppen. Dit gevoel wordt versterkt doordat nog niet alle gemeenten samen met gedupeerden een plan van aanpak opstellen dat leidraad vormt voor de ondersteuning op 5 leefgebieden. Een plan van aanpak schept duidelijkheid.
Juist nu een groot gedeelte van de ouders een integrale beoordeling heeft gekregen (we gaan ervan uit dat dit in 2025 voor alle ouders geldt), is het belangrijk dat de meest nabije overheid volle aandacht geeft aan de slachtoffers van deze affaire. De hersteloperatie is immers verre van voltooid. Dat betekent dat het belang van goede communicatie naar en voorlichting aan gemeenten groot is.
In dat licht adviseert de Oudercommissie de Tweede Kamer om VNG en individuele gemeenten aan te sporen deze opgave zeer serieus te blijven opvatten door aandacht te blijven besteden aan zorgvuldige naleving van de afspraken, hier nadrukkelijk regie op te voeren en de voortgang (kwalitatief) te laten monitoren door een onafhankelijke partij.